بروز رسانی 1402/06/16

مشاوره با وکیل خانواده درباره ارث زنان

مشاوره با وکیل خانواده همیشه می تواند به شما در حل مسائل حقوقیتان یاری برساند.

یکی از مسایلی که بسیاری از مردم با آن مواجه می شوند ،مسئله ارث و میراث می باشد.

وقتی یکی از اعضای خانواده فوت می کند ،گاهی بین وراث او بر سر تقسیم اموال وی اختلافاتی پیش می آید و

بعضا دیده شده است که برخی از وراث می خواهند که اموال دیگران ارث برندگان را به طور غیر قانونی به تصاحب خود در بیاورند.

وکیل خانواده در این شرایط می تواند بسیار زیاد به افراد یاری برساند و خیلی از مسایل را حل کند و کمک کند که هیچ گونه حق خوری اتفاق نیفتد.

ارث زنان

ارث زن اموال یا حقوقی که زن پس از مرگ بستگانش از آنها کسب می‌کند. بر اساس آیه «لِلذَّکَرِ‌ مِثْلُ حَظِّ الْأُنثَیَیْنِ»، سهم پسر، دو برابرِ سهم دختر است،‌ اما در مواردی نیز ارث زن برابر با ارث مرد و گاهی بیشتر از آن است.

زن و شوهر در همه طبقات ارث حضور دارند.

زن از اموال منقول شوهر ارث می‌برد، اما در اموال غیر منقول اختلاف است.

بر اساس دیدگاه برخی از فقها، زن از اموال غیرمنقولِ شوهر مانند زمین ارث نمی‌برد؛ اما در مقابل، بسیاری از فقهای معاصر قائل به ارث‌بری زن از اموال غیرمنقول شوهر نیز شده‌اند.

در ادیان و ملل پیش از اسلام، زن‌ها معمولا از ارث محروم بودند، اما اسلام محرومیت زن را نسخ کرد.

گفته شده ملاک در تقسیم ارث در اسلام، زن یا مرد بودن نیست؛

بلکه معیار، موقعیت و جایگاه زن و مرد در نظام خانوادگی است.

از نظر علمای شیعه، از آنجا که مهریه، نفقه، جهاد و دیه عاقله بر مرد واجب است و زن در این موارد تکلیفی بر عهده ندارد، برای جبران فشار بر مرد، در مواردی ارث مرد بیشتر از ارث زن قرار داده شده است.

در روایات نیز نصف بودن ارث زن، به دلیل وجوب مهریه، نفقه، جهاد و دیه عاقله بر مرد دانسته شده است.

تفاوت ارث زنان و مردان

در فقه شیعه،‌ موارد ارث زن مختلف است و اینگونه نیست که در تمام حالات، ارث زن نصف ارث مرد باشد؛

بلکه در مواردی ارث زن برابر با ارث مرد و گاهی کمتر یا بیشتر از آن است.

مواردی که زن مساوی با مرد ارث می‌برد:

اگر میت دارای فرزند باشد و پدر و مادرش هم زنده باشند، هر یک از پدر و مادر یک ششم ارث می‌برند.

آیه ۱۱ سوره نساء را دلیل این حکم شمرده‌اند.
برادر و خواهر مادری میت به اندازه مساوی ارث می‌برند.

دلیل این حکم را آیه ۱۲ سوره نساء دانسته‌اند.

مواردی که زن کمتر از مرد ارث می‌برد:

دختر نصف پسر ارث می‌برد؛ مستند این حکم آیه «لِلذَّکَرِ‌ مِثْلُ حَظِّ الْأُنثَیَیْنِ» است که بنابر آن، سهم پسر به اندازه سهم دو دختر است.
در صورتی که برادر و خواهر میت از یک پدر و مادر باشند، خواهر میت نصف برادر او ارث می‌برد.[۱۱] آیه ۱۷۶ سوره نساء بر این حکم دلالت دارد.

مواردی که سهم‌الارث زن بیشتر از مرد است:

اگر میت غیر از پدر و دختر، وارث دیگری نداشته باشد، در این صورت پدر یک‌ششم و دختر بیش از آن ارث می‌برد.
اگر فرزندان میت در زمان حیات او مرده باشند و او دارای نوه‌هایی باشد، در این صورت نوه پسری به اندازه سهم پسر و نوه دختری به اندازه سهم دختر ارث می‌برد.

بر این اساس اگر نوهٔ پسری دختر باشد و نوهٔ دختری پسر باشد، در این حالت دختر دو برابر پسر ارث می‌برد.
زن مانند شوهر، در تمام طبقات ارث حضور دارد و ارث می‌برد.

گفته شده معیار تفاوت ارث در اسلام، زن یا مرد بودن نیست، بلکه معیار، موقعیت و جایگاه زن و مرد در نظام خانوادگی است که امری عادلانه است و بر این اساس، هر کسی بیشتر خسارت ببیند، بیشتر بهره می‌برد.

ارث زنان از اموال غیرمنقول شوهرشان

برخی فقهای معاصر شیعه معتقدند زن علاوه بر اموال منقول از اموال غیر منقول همسر خود نیز ارث می‌برد.

براساس این فتاوا در اصلاحیه ماده قانون ۹۴۶ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران آمده است:

«زوج از تمام اموال زوجه ارث می‌برد و زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می‌برد در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق می‌باشد».

روایاتی نیز بر این مطلب دلالت دارند.

با این حال مشهور فقیهان شیعه در طول تاریخ معتقد بودند زن از اموال غیرمنقولِ شوهرش همچون زمین ارث نمی‌برد؛ نه از عین آنها و نه از قیمت آنها.

به گفته جعفر سبحانی،‌ از مراجع تقلید معاصر شیعه، این مسئله در صورتی که زن از شوهر خود فرزندی نداشته باشد، از احکام اختصاصی فقه امامیه به شمار می‌رود.

گفته شده به استناد روایات و اجماع، زن از قیمت مصالح ساختمانی مانند تخته و آجر و نیز قیمت درختان ارث می‌برد.

حکم محرومیت زن از اموال غیر منقول، برگرفته از روایات است و روایات دلالت کننده بر اینکه زن از اموال غیرمنقول شوهر نیز ارث می‌برد بر تقیه حمل شده است.

یا مختص به موردی دانسته‌اند که زن از شوهرش فرزندی داشته باشد.

چرایی تفاوت ارث زن و مرد

مسئله مهریه، نفقه، جهاد و دیه عاقله را علت تفاوت ارث زن و مرد دانسته‌اند.

از نظر علمای شیعه، از آنجا که مهریه، نفقه و دیه عاقله و جهاد بر مرد واجب است و بر زن واجب نیست، برای جبران فشار مالی بر مرد، در مواردی ارث مرد دو برابر ارث زن قرار داده شده است.

علامه طباطبایی، مفسر و فقیه شیعه در قرن چهاردهم قمری، در تفاوت ارث زن و مرد، وضعیت روانی آنها (احساسی بودن زن و عقل‌گرا بودن مرد) را نیز دخیل دانسته و از نظر وی، یکی از دلایل تفاوت ارث زن و مرد، قوی‌تر بودن مرد از زن در اداره امور مالی و زندگی و عقل است.

به گفته علامه طباطبایی و نیز ناصر مکارم شیرازی، مفسر و مرجع تقلید معاصر شیعه، از آنجا که تأمین هزینه‌های زندگی زن بر دوش مرد است و زن از پرداخت هزینه‌ها معاف است، ازاین‌رو، هر چند سهم مرد به لحاظ مالکیت بیشتر است، اما سهم زنان به لحاظ مصرف و بهره‌برداری، دو برابر سهم مردان است.

آیت الله جوادی آملی از مراجع تقلید و مفسر قرآن براین باور است که قوانين ارث بر اساس موقعيت اجتماعی و خانوادگی زن و مرد تنظيم شده و ملاک تنها زن يا مرد بودن نيست و اين گمان که هميشه زن صرفاً به خاطر جنسيّت، نصف مرد ارث می برد، ناشي از بی توجّهی به احکام ارث است، چرا که گاه سهم ارث زن و مرد مساوی است؛

مانند سهم پدر و مادر وقتی با فرزند جمع باشند.

گفته شده با توجه به اینکه در قوانین اسلامی در مسئله ارث، تنها جنبه مالی مطرح نبوده، بلکه به جز آن جنبه‌های دیگر همچون جنبه‌های طبیعی و روانی زن نیز لحاظ شده است، درگیری‌های زن به لحاظ تولید نسل، قدرت کمتر او در کسب ثروت، مصرف بیشتر ثروت نسبت به مرد و ملاحظات روحی و روانی خاص زن موجب شده اسلام پرداخت مهر و نفقه را بر مرد لازم بداند و در مقابل برای جبران فشار مالی بر مرد، سهم مرد از ارث را دو برابر زن قرار دهد؛ بنابراین اتهام تبعیض و ناعدالتی در نصف بودن سهم‌الارث زنان وارد نیست.

لینک منبع

مسایل با اهمیتی که لازم است درباره ارث زنان بدانید:

باید این نکته را مد نظر داشته باشید که بر طبق قانون ، به دلیل این که مرد نان آور خانواده است و

تمامی و یا بیش تر خرج های زندگی بر دوش وی است ، سهم ارث او دو برابر زن می باشد.

البته این مسئله همیشه بر این منوال نمی باشد و گاهی ممکن است با توجه به شرایطی ارث زن برابر و یا بیش تر از مرد گردد.

اگر همسر زن فوت کند از همسرش به او ارث می رسد.

حال بسته به این که آن ها فرزند داشته باشند یا خیر، سهم زن از ارث تفاوت می کند.

اگر آن ها فرزند نداشته باشند سهم زن یک چهارم از اموال منقول و غیر منقول همسرش است اما

اگر آن ها دارای فرزند باشند این سهم به یک هشتم کاهش پیدا می کند.

اگر زن و مرد از هم طلاق گرفته باشند و در واقع مرد ، همسر خود را به طور رجعی طلاق داده باشد و

قبل از به اتمام رسیدن زمان عده ، از دنیا برود ؛ از مرد به زن ارث می رسد.

اما اگر پس از این زمان باشد ارثی به زن تعلق نمی گیرد.